Beroepscodes

Een beroepscode is een geschreven document dat betrekking heeft op het kerndoel, de waarden en de ethische principes van het beroep. In sommige gevallen bevat de beroepscode ook regels of standaarden voor de beroepspraktijk. Beroepscodes worden beschouwd als een centraal kenmerk van een professie.

Een professie is een beroep dat een zekere status in de samenleving claimt. Professionalisering van een beroep gaat meestal gepaard met het ontstaan van een beroepsvereniging, die de beroepsbeoefenaren beschermt, ondersteunt en leidt. Beroepsverenigingen voor sociale professionals bestaan in de meeste landen waar sociaal werk wordt gepraktiseerd. Meestal is lidmaatschap niet verplicht.

Beroepscodes sociaal werk

De meeste beroepsverenigingen hebben een beroepscode ontwikkeld, een geschreven document dat betrekking heeft op het kerndoel, de waarden en de ethische principes van het beroep, en dat in sommige gevallen ook regels of standaarden voor de beroepspraktijk bevat. Beroepscodes beogen professionals te leiden en cliënten te beschermen, namelijk door de verwachtingen in termen van moreel gedrag te expliciteren. Beroepscodes dienen tevens als een soort van missie, namelijk door de kern van goed sociaal werk te verwoorden, waardoor de professionele identiteit van het beroep wordt bekrachtigd en haar grenzen worden gedefinieerd. Beroepscodes kunnen door tuchtrechtcommissies worden gebruikt in tuchtrechtzaken betreffende klachten tegen sociale professionals.

Verschillende beroepscodes

Vergelijking van de beroepscodes voor sociale professionals van beroepsverenigingen in diverse delen van de wereld, laat aanzienlijke variatie zien in lengte en in de mate waarin ze praktijkstandaarden bevatten. Dat neemt niet weg dat ze in de kern veel overeenkomsten vertonen. Vaak zijn de ethische principes van de International Federation of Social Workers en de International Association of Schools of Social Work gebruikt als basis waarop de landenspecifieke beroepscodes zijn ontwikkeld. Bovendien maken sommige beroepsverenigingen bij het ontwikkelen van hun beroepscode gebruik van bestaande codes, die door beroepsverenigingen in andere landen zijn ontwikkeld.

Kritiek

Er is veel kritiek op beroepscodes, onder meer omdat de inhoud  algemeen is en  vatbaar voor verschillen in interpretatie. Deze kritiek is vooral van toepassing op korte beroepscodes die zich beperken tot algemene waarden en principes. In reactie op deze kritiek zijn meer specifieke handleidingen ontwikkeld betreffende hoe te handelen in bijzondere situaties. Dit kan echter leiden tot de tegenovergestelde kritiek, namelijk dat de lange beroepscodes met lijsten van ethische standaarden te veel een voorschrijvend karakter bezitten en het professionele oordeel ondermijnen.

Auteur: Sarah Banks

Verder lezen

Banks, S. (forthcoming in 2014) Social Work Ethics, in International Encyclopedia of Social and Behavioural Sciences, 2^nd edition, Elsevier

Banks, S. (2012) Ethics and Values in Social Work, 4th edition, Basingstoke, Palgrave Macmillan.

International Federation of Social Workers and International Association of Schools of Social Work (2004) Ethics in Social Work, Statement of Principles, Berne, IFSW and IASSW (available at: www.ifsw.org)